توسعه شخصیت
همه ما در صحبت‌ها و مکالمات روزمره از کلمه «شخصیت» استفاده می‌نماییم. به نظر می‌رسد، آنچه از شخصیت در نظر افراد است، ترکیبی از اعمال، افکار، هیجانات و انگیزه‌های شخص باشد که در تعامل با موقعیت‌ها و وضعیت‌های مختلف نمایان می‌شود. یکی از پرسش‌های مهم پیش‌روی مدیران منابع انسانی در سازمان‌ها، این است که تناسب شخصیت فرد با شغل وی، تا چه اندازه بر عملکرد و رضایت شغلی وی تأثیرگذار است؟ به عبارت دیگر، شخصیت فرد در هنگام انتخاب و استخدام و از آن مهم‌تر، وظیفه‌ای که در تیم کاری به وی محول خواهد شد، می‌بایست مد نظر قرار گیرد.
ویژگی‌های شخصیت و ویژگی‌های شغل
با توجه به مطالعات انجام گرفته و نظرات محققین حوزه منابع انسانی، بایستی این مسئله را در نظر داشت که از یک سو هر شغل دارای ویژگی‌هایی منحصر به فرد است و از سوی دیگر، افراد نیز دارای ویژگی‌های شخصیتی منحصر به فردی هستند. بنابراین بایستی تلاش گردد تا هر فرد را در شغل مناسب خود قرار دهیم، به‌طوری‌که بین خصوصیات شغلی و ویژگی‌های شخصیتی، بیشترین تناسب و سازگاری وجود داشته باشد. یک گزارش تحقیقاتی از آژانس استخدامی توکیو حاکی از آن است که شرکت‌های ژاپنی، به تناسب شخصیت داوطلبین با شخصیت سازمانی و شغل مربوطه توجه شایانی دارند. شاید راز موفقیت شرکت‌های ژاپنی در این باشد که شخصیت افراد را مقدم بر تخصص و مهارت آن‌ها می‌دانند.
ویژگی‌های شخصیتی
هر یک از افراد دارای علایق، ویژگی‌های رفتاری، واکنش‌های احساسی و درک و نگرش خاصی نسبت به جهان هستند که آن‌ها را از دیگران متمایز می‌نماید. بر همین اساس، شخصیت چیزی به‌جز مجموعه‌ای از خاطرات و رخداد‌هایی که در طول زندگی هر فردی وجود داشته است، نیست. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که عوامل محیطی، پیشینه خانوادگی، شرایط مالی، فاکتورهای ژنتیکی و موقعیت و پیامدهای آن‌ها، در شکل‌گیری شخصیت فرد اثرگذار است. شخصیت به‌عنوان ویژگی‌ها و خصوصیات شخصی فرد تعریف می‌شود که می‌تواند ما را به فردی منحصر به فرد تبدیل نموده تا از دیگران متفاوت باشیم. شخصیت، نحوه تعامل ما با دیگران است.
عوامل تعیین‌کننده شخصیت
عوامل و فاکتورهای بسیاری وجود دارد که در مجموع، شخصیت فرد را در گذر زمان شکل می‌دهد. با این حال، سه فاکتور کلیدی وراثت، محیط و وضعیت موجود، از اصلی‌ترین مواردی است که در شکل‌گیری شخصیت افراد مؤثر است.
- وراثت
- محیط
- وضعیت
انواع تیپ‌های شخصیتی
در محیط‌های کاری با توجه به پیچیدگی‌های شخصیتی هر یک از افراد تیم، توجه به ویژگی‌های شخصیتی می‌تواند مدیران را در هدایت بهینه افراد یاری دهد.
- وظیفه‌شناس
- مکانیکی
- پرستاران
- هنرمند
- پشتیبان
- ایده‌آل‌گر
- دانشمندان
- عمل‌گرا
- نگهبان
- بازیگران
- الهام بخش
- بخشنده
- اجرایی
مفهوم توسعه شخصیت
توسعه شخصیت، به فرآیند توسعه و ارتقاء شخصیت هر فرد اشاره دارد که به فرد کمک نموده تا اعتماد به نفس و عزت‌نفس خود را افزایش دهد. به گفته متخصصان، توسعه شخصیت، تأثیر مثبتی بر روی مهارت‌های ارتباطی و نحوه نگرش افراد به جهان هستی خواهد داشت.
نکات ویژه در توسعه شخصیت
- خوش رو بودن
- تفکر مثبت
- پوشش مناسب
- آرامش در سخن گفتن
- کنار گذاشتن غرور
- کمک به دیگران
- شنونده صبور
ویژگی‌های شخصیتی یک مدیر موفق
مدیر بودن به معنای نشستن در یک اتاق در بسته و ارسال دستورالعمل برای اعضای تیم نیست. احترام، فاکتوری است که می‌بایست آن را به دست آورد و نمی‌توان آن را مطالبه نمود. اتخاذ شیوه‌ای همانند شیوه «هیتلر» شما را در بین اعضای تیمتان محبوب نمی‌کند، بلکه شما را به فردی ناخوشایند در سازمان تبدیل خواهد کرد و هیچ‌کس ماهیت رئیس بودن شما را برای مدت طولانی نمی‌پذیرد. یکی از مهم‌ترین نقش‌های یک مدیر، همراه کردن تیم و ایجاد انگیزه در اعضا برای به دست آوردن بهترین عملکرد آن‌ها است. نقش شما، به دست آوردن بالاترین بهره‌وری از کارمندان خود و همچنین کمک به آن‌ها برای ارتقاء مهارت‌ها و توانایی‌هایشان است.
پایه ثابت بودن
مطمئن شوید که اعضای تیم شما همواره احساس می‌کنند، شما در کنار آن‌ها هستید. یک مدیر خوب، فردی است که حتی با داشتن استرس بسیار زیاد، لبخند می‌زند. یک مدیر باید همانند محافظی باشد که استرس و تنش را جذب نموده و هرگز آن را به اعضای تیم خود منتقل ننماید. در اغلب اوقات، اعضای تیم خود را به خندیدن تشویق نمایید، زیرا نه‌تنها این کار استرس را کاهش می‌دهد، بلکه محیط کاری را به محیطی مثبت تبدیل می‌نماید. به یاد داشته باشید که شما باید الگویی برای اعضای تیم خود باشید. یک مدیر تنها زمانی موفق خواهد بود که منبع الهام‌بخش بسیار قدرتمندی برای اعضای تیم خود باشد.
پوشش ظاهری مناسب
یک مدیر باید در شرکت به‌خوبی ظاهر شود. هر آنچه شما در محل کار می‌پوشید، اعضای تیم شما نیز به‌صورت خودکار دنبال خواهند کرد. مطمئن باشید که پوشش معقولی دارید؛ زیرا شما به‌عنوان نمونه‌ای برای اعضای تیم خود هستید. از پوشیدن لباس‌های نامناسب و با رنگ‌های پر زرق‌وبرق اجتناب کنید. لباس‌هایی بپوشید که به شما احساس اعتماد به نفس می‌دهد و در خور شما است.
صادق بودن
به‌عنوان یک مدیر، باید صادق باشید و به‌طور کامل به سازمان پایبند بوده تا بتوانید از اعضای تیم خود نیز انتظار وفاداری داشته باشید. با سازمان خود صرفاً همانند منبعی برای کسب درآمد رفتار نکنید. اعضای تیم خود را از غیبت‌کردن درباره یکدیگر و پخش شایعات غیرضروری درباره همکاران خود باز دارید.
احترام به کارکنان
هرگز نسبت به هیچ‌یک از اعضای تیم خود بی‌احترامی نکنید. با کارمندان خود همانند برده رفتار نکنید. قدردان کارمندان خود باشید؛ به‌خصوص کسانی که عملکرد بسیار چشم‌گیری دارند. تشویق آن‌ها تأثیر بسیار زیادی در ایجاد انگیزه برای داشتن عملکردی بهتر در آینده خواهد گذاشت. نام آن‌ها را بر روی تابلو اعلانات قرار دهید تا بدین‌وسیله سخت‌کوشی آن‌ها را مورد تقدیر قرار داده باشید. با هر فردی در سازمان، فارغ از موقعیت یا رتبه‌بندی‌اش در شرکت، باید محترمانه رفتار شود.
وقت شناس بودن
به‌موقع در دفتر حضور پیدا کنید. وقت‌شناس بودن، ویژگی مهم شخصیتی است که موجب موفقیت شما در مدت‌زمان بسیار کوتاه خواهد شد. از کارمندان خود بخواهید تا سر وقت در دفتر حاضر شوند، تا از تأخیر غیرضروری جلوگیری شود. تأخیر در ورود به سازمان، نشان‌دهنده سخت‌کوشی یک فرد نیست؛ بلکه بازتابی از مهارت‌های ضعیف مدیریت زمان آن فرد است.
مغرور نباشید
غرور خود را در هنگام ورود به دفتر کار، فراموش نمایید. در دفتر کار، جایی برای غرور و مشکلات شخصی وجود ندارد. از اعضای تیم خود، کینه شخصی به دل نگیرید. از انتقاد و مسخره کردن دیگران به‌شدت اجتناب کنید.
انعطاف‌پذیر بودن
به‌عنوان یک مدیر، شما باید در رویکرد خود انعطاف‌پذیر و در عین حال واقع‌بین باشید. اگر یکی از اعضای تیم شما برای رفتن به جشن تولد، از شما مرخصی نیم روزه یا یک روز کامل را درخواست کند، تعجب نکنید. بدانید که این روز برای او بسیار مهم است. هرگز از رفتن او ممانعت نکنید، مگر این‌که واقعاً کاری بسیار ضروری داشته باشید.
شنونده بودن
شنونده صبوری باشید. با دلسوزی به صحبت‌های کارمندان خود گوش دهید و تنها در صورتی‌که سؤالی دارید، در میان کلام آن‌ها سخن بگویید. بازخوردهای صحیحی به آن‌ها بدهید و لحظه‌به‌لحظه عملکرد آن‌ها را زیر نظر داشته باشید.
پوشش و توسعه شخصیت
همان‌گونه که در سطور پیشین اشاره شد، توسعه شخصیت می‌تواند به پیشرفت کلی هر فردی در زندگی شخصی و کاری کمک نماید. در این میان، نحوه پوشش افراد نقش مهمی در ارتقاء شخصیت، به‌ویژه در زندگی حرفه‌ای آن‌ها ایفاء می‌کند. بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند که «هر فردی با توجه به پوشش و محل زندگی‌اش شناخته می‌شود». پوشش هر فرد تا حدود زیادی درباره شخصیت و خصوصیات او توضیح می‌دهد.
اولین قدم داشتن پوشش مناسب
اولین و شاید کلیدی‌ترین نکته، پیرامون نحوه پوشش در محیط‌های کاری و حتی زندگی شخصی، این است که شما باید بدانید که چه چیزی می‌پوشید. هر لباسی را، تنها به دلیل این‌که همه آن را به تن می‌کنند، نپوشید. از این‌که آن لباس برای شما مناسب است یا نه، مطمئن شوید. هر فردی باید در انتخاب لباس، به نوع بدن، ساختار، وزن، پیچیدگی و حتی پیشینه خانوادگی، ماهیت کاری که انجام می‌دهد و آب و هوایی که در آن کار می‌کند، به‌شدت دقت نماید.
بر طبق موقعیتی که در آن هستید لباس بپوشید. هر فردی برای این‌که شخصیت تأثیر‌گذاری داشته باشد، باید عالی به نظر بیاید. البسه شما بازتابی از خود شما، احساسات شما در آن لحظه و گاهی از اوقات بیانگر آن چیزی است که در زندگی به دنبالش هستید.
پوشش بیانگر شخصیت فرد است
همواره به یاد داشته باشید که هر چیزی که می‌پوشید، بازتابی از خود واقعی شما است. احساسی که پوشش شما منتقل می‌کند، بیانگر شخصیت، حال و احوال و خود واقعی شماست. افرادی که لباس‌های بسیار روشن به تن می‌کنند، برون‌گرا بوده و اجتماعات دوستانه را دوست دارند. شما می‌توانید تنها با نگاه کردن به نوع پوشش فرد، به شخصیت وی پی ببرید. رنگ‌های تیره، نشان‌دهنده ناراحتی و وجود غصه است؛ در حالی‌که رنگ‌های روشن، نشان‌دهنده حالت شادی شما است و می‌تواند موجب خوشحالی دیگران نیز شود.
پیراهن سفید و شلوار مشکی به تن کنید تا در محیط کار کاملاً حرفه‌ای و شیک به نظر برسید. از طرفی لباس تیره مناسب مهمانی، در جمع دوستان توجه همه را به شما جلب خواهد کرد. شیوه پوشش شما، نشان‌دهنده شخصیت شما است. به یاد داشته باشید که انتخاب لباس مناسب، ارتباطی با قیمت آن ندارد. ممکن است لباسی بسیار گران‌قیمت باشد، اما مناسب شما نباشد. قبل از این‌که از خانه خارج شوید، خود را به‌طور کامل در آیینه مشاهده کنید و این پرسش را مطرح نمایید که «آیا من لباس مناسبی به تن دارم؟»
نکات مهم توسعه شخصیت از لحاظ پوشش مناسب
- هرگز از لباس‌های تنگ استفاده نکنید.
- در مورد اندازه لباس، بسیار دقت کنید.
- فردی که وزن بالایی دارد با لباس‌های تیره، لاغرتر به نظر می‌آید.
- مطمئن باشید هر آنچه می‌پوشید، تمیز و مرتب باشد.
- هرگز لباسی را به‌طور اتفاقی از کمد خود انتخاب نکنید.
- لباس‌های شما باید به‌دقت اتو کشیده شوند.
- قبل از خروج از خانه، کفش‌های خود را تمیز نمایید.
تیپ‌های شخصیتی هالند
جان‌هالند روانشناس و نظريه‌پرداز معاصر شغلی و حرفه‌ای، در طی مطالعات و بررسی‌های پنجاه‌ساله خود پیرامون شخصیت فرد و نقش آن در محیط‌های کاری، به این نتیجه رسید که شخصيت فرد می‌تواند نقش مهمی در انتخاب شغل و به‌طور كلی در زندگی حرفه‌ای او داشته باشد. تیپ‌شناسی شخصیتی هالند که با هدف افزایش خودآگاهی در برنامه توسعه شغلی و دستیابی به رضایت شغلی بالاتر پایه‌ریزی شده است، شامل شش نوع تیپ شخصیتی، تحت عناوین «واقع‌گرا»، «جستجوگر»، «هنری»، «اجتماعی»، «تهوری» و «قراردادی» است.
هر تيپ، ویژگی‌های متمایزی داشته و محصول تعامل بين عوامل ژنتيكی و محيطی است. آگاهی هر فرد نسبت به تیپ شخصیتی خودش و نیز شناخت و درک مناسب از شخصیت هر یک از افراد تیم‌کاری از سوی مدیران، در اتخاذ تصمیم‌گیری‌های شغلی مناسب و ترسیم یک برنامه کارا و اثربخش مسیر شغلی برای کارکنان کمک بسزایی خواهد کرد.
تیپ واقع‌گرا (Realistic):
این افراد معمولاً فاقد مهارت‌های اجتماعی بوده و یا دارای مهارت‌های اجتماعی ضعیفی هستند و فعالیت‌ها و وظایف عینی و ملموس را بر موارد ذهنی ترجیح می‌دهند. رک و صریح بودن، عملیاتی، مادی‌گرایی و تا حدی انعطاف‌ناپذیری، از ویژگی‌های شخصیتی غالب این تیپ است. این افراد معمولاً از مهارت‌های مکانیکی و فنی خوبی برخوردارند و تحمل کمی نسبت به مسائل انتزاعی و نظری دارند. ارزش‌های این افراد، پول، ثروت و مقام است و روابط انسانی برای این تیپ اهمیت کمتری دارد. (شغل‌های متناسب: مکانیکی، مهندسی، نقشه‌برداری، کشاورزی و …)
تیپ قراردادی (Conventional):
افرادی که دارای تیپ قراردادی هستند؛ افرادی اهل عمل، وظیفه‌گرا، منظم و اهل برنامه‌ریزی بوده و معمولاً به ریاضیات و محاسبات عددی علاقه‌مند هستند. انجام دادن کار جدید برای یک فرد قراردادی دشوار است و متمایل به شغلی منظم و بدون چالش است. (شغل‌های متناسب: مشاغل دفتری و اداری، بانکداری، حسابداری، تحلیلگر مالی و …)
تیپ جستجوگر (Investigative):
افرادی که در تیپ جستجوگر قرار می‌گیرند، تکلیف محورند. به ریاضیات و علوم علاقه زیادی داشته و معمولاً مستقلند. آن‌ها ذهن تحلیلگر و باهوشی دارند و می‌خواهند دیگران دور آن‌ها جمع شوند. این افراد در حل مشکلات خود، اعتماد به نفس بالایی دارند و دوست دارند با سوالاتی که جوابش معلوم نیست، چالش داشته باشند. (شغل‌های متناسب: مشاغل پژوهشی و نسبتاً فنی، وکیل، ریاضیدان و …)
تیپ تهوری (Enterprising):
افرادی که در این تیپ قرار می‌گیرند، قدرت رهبری داشته و روی دیگران نفوذ دارند. افرادی جاه‌طلب و سلطه‌جو هستند و قدرت کلامی آن‌ها قوی است. افراد تیپ تهوری دوست دارند در موقعیت‌های رهبری قرار گیرند و کار کردن با دیگران را دوست دارند؛ نه برای این‌که به آن‌ها کمک کنند، بلکه برای این‌که آن‌ها را مدیریت و رهبری نمایند. ارزش یک فرد تهوری، پول و قدرت است. (شغل‌های متناسب: مشاغل مدیریتی و مرتبط با فروش و بازاریابی)
تیپ اجتماعی (Social):
هسته مرکزی شخصیت افرادی که در این تیپ قرار می‌گیرند، «کمک کردن» است. این افراد در ایجاد ارتباط انسانی مهارت دارند. تمرکز اصلی آن‌ها بر روی مشکلات اجتماعی است و خدماتی که به دیگران ارائه می‌دهند، معمولاً از نوع ارتباطی است. آن‌ها به فعالیت‌های آموزشی علاقه‌مند هستند. (شغل‌های متناسب: مشاغل آموزشی و اجتماعی، تدریس، مشاور، پزشک و …)
تیپ هنری (Artistic):
افرادی که دارای این تیپ هستند، معمولاً از طریق «هنر» ابراز وجود می‌نمایند. خیال‌پردازی، درون‌گرایی و خلاقیت، از مهم‌ترین ویژگی‌های این تیپ شخصیتی است. ارزش‌های این افراد، اصالت، خلاقیت و آزادی است. (مشاغل هنری، طراحی، نویسندگی، هنرپیشگی و …)
آخرین مطالب
