شغل و شخصیت
در دنیای امروز، دوام، بقاء و پایداری کسب و کارها در گرو استفاده بهینه از سرمایه‌های انسانی است. سرمایه‌های انسانی کلیدی‌ترین منابع استراتژیک سازمانها محسوب می‌شوند. در شرایط فعلی بیشترین توجه مدیران سازمانها در ایران به حقوق و مزایای کارکنان و یا به قوانین و مقررات مرتبط با امور مدیریت منابع انسانی معطوف شده، و سایر ابعاد در حوزه مدیریت منابع انسانی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
اولین گام در حوزه مدیریت منابع انسانی، استخدام و تأمین نیروی انسانی است و در صورتی که این اصل مهم به درستی انجام نگردد، موجب بروز مشکلات عدیده آشکار و نهان میگردد. پیشگیری از بروز این مشکلات‌در این مرحله امکان‌پذیر بوده و قدر مسلم، پس از استقرار افراد در سازمان بسیار دشوار خواهد بود.
برای کاهش مشکلات، که عمدتاً ناشی از انتخاب و استخدام ناصحیح نیروی انسانی در سازمانها می‌باشد، تدابیر مختلف وجود دارد، که یکی از آنها ایجاد تناسب شغلی یا حرفه‌ای با نوع شخصیت است.
امروزه سازمانها در مسیر جذب و استخدام نیروی انسانی، از آزمونهای شخصیتی استفاده میکنند. دلیل این اصل مهم، ارتباط تنگاتنگ شخصیت افراد با شغل آنها است. به عبارت دیگر، با استفاده از آزمونهای شخصیتی برای استخدام افراد در مشاغل مختلف، افرادی را استخدام می‌نمایند که برای مشاغل مورد نظر مناسب و شایسته باشند. تناسب میان شغل و شاغل به منظور استفاده بهتر از استعداد، توانایی و مهارت‌های نیروی انسانی بسیار با اهمیت است.
تاریخچه تناسب شغل و شخصیت
در گذشته روشهای مختلفی برای سنجش و دسته‌بندی افراد از نظر شخصیتی ارائه شده که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهایی را دارا می‌باشند. صرف نظر از مقایسه این نظریه‌ها، تعداد آنها نشان دهنده اهمیت تشخیص نوع رفتار و شخصیت و تاثیر آن در استخدام داشته است. در زیر به برخی از تاثیر گذارترین ابزارهای سنجش رفتار و شخصیت به منظور تناسب شغل و شخصیت، اشاره میکنیم:
- بیش از دو هزارسال پیش، فلاسفه یونان از قبیل سقراط، افلاطون و ارسطو پرسشهایی بنیادین در باب زندگی روانی انسان مطرح کردند. در این بین بقراط مطالعات و مشاهداتی انجام داد که زمینه ساز زیست شناختی در روانشناسی شده است. (هیلگارد)
تست MBTI
- براساس نظریات روانشناسی است که در سال 1921 از سوی کارل یونگ به چاپ رسید. اولین تست شخصیت MBTI توسط کاترین کوک بریگز و دختر او ایزابل مایرز بریگز طراحی شد و هدف ابتدایی استفاده از آن، پیدا کردن مناسب‌ترین شغل را برای زنانی که در صنعت نظامی کار می‌کردند بود. (در دوران جنگ جهانی 1940 تا 1944). شیوه امروزی استفاده از تست MBTI برای اولین بار در سال 1962 منتشر شد. (قابل ذکر است امروزه استفاده از این تست برای استخدام توصیه نمی‌شود.)
مدل رفتارشناسی دیسک
- دیسک یا DISC برای اولین بار در سال 1928 میلادی توسط دکتر ویلیام مولتون مارستون (William Moulton Marston) معرفی شد. مارستون اعتقاد داشت که چهار سبک رفتاری وجود دارد که می‌توان افراد را براساس مدل رفتاری طبقه‌بندی نمود. این نظریه بعدها توسعه یافت و به شکل فعلی تست دیسک درآمد که در استخدام کاربرد دارد.
نظریه تصمیم‌گیری شغلی هالند(1950)
- نظریه همخوانی شغل و شخصیت است که حدود 50 سال پیش توسط هالند و دیگران به کار گرفته و هم اکنون نیز در مدارس، دانشگاهها، بازار کار، سازمانها مورد استفاده قرار میگیرد. جان هالند در سال 2008 درگذشت. این نظریه تحت عنوان تست هالند ( تست رغبت سنج شغلی هالند) مورد استفاده قرار میگیرد.
- بسیاری از روانشناسان شخصیت، کشف 5 عامل شخصیت big5 یا ocean یا نئو توسط مک کرا و کاستا در 1987 را نقطه عطف مهم در روانشناسی شخصیت به شمار می‌آورند. تست نئو در نسخه 240 سوالی، 5 عامل اصلی و 30 زیر عامل و 25 عامل ترکیبی را اندازه‌گیری میکند.
تعریف و مفهوم شخصیت
شخصیت در زبان انگلیسی Personality و در زبان فرانسه Personalite بیان میگردد. که این دو از کلمه یونانی پرسونا Persona گرفته شده‌اند. واژه پرسونا در یونانی به معنی نقابی است که هنرپیشه در اجرای نقش خود به چهره می‌زند. به این ترتیب می‌توان گفت که شخصیت معادل عنصر ثابت فرد است. شخصیت شیوه بودن او و به طور کلی آنچه همواره با او هست می‌باشد که موجب تمایز فرد از دیگران میگردد.
شخصیت و رویکردهای گوناگون در مورد آن یکی از مباحث علم روانشناسی است. به دلیل پیچیدگی ماهیت شخصیت، هنوز پاسخ واحد و یکسانی به این سؤال که “شخصیت چیست؟” داده نشده است. در زیر نمونه‌هایی از تعاریف شخصیت آورده شده است.
- شخصیت، به مجموعه افکار، هیجانات و رفتارهای متمایز و پایداری گفته می‌شود که شیوه انطباق ما با دنیا را نشان می‌دهد. (قنبری پناه/1386ص167)
- شخصیت، عبارت است از مجموعه‌ای از صفات و ویژگیهای شخص است که می‌تواند برای مقایسه اشخاص با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرد. (مورهد و گریفین ،ترجمه الوانی و معمارزاده/1386ص80).
عوامل تعیین کننده شخصیت Determinants of Personality
ابتدایی‌ترین بحثی که در تحقیق مربوط به شخصیت مطرح شد، این بود که آیا شخصیت فرد موروثی است یا اکتسابی (محیطی)؟ یعنی آیا شخصیت هر فرد به هنگام تولد تعیین می‌شود، یا در نتیجه روابط متقابل فرد با محیط است که شخصیت فرد تعیین می‌شود؟ تاکنون در این زمینه هیچ پاسخ قطعی وجود ندارد. شغل و شخصیت
دوعامل ژنتیک و محیط بر شخصیت فرد تاثیرگذار هستند. و علاوه بر آن به‌تازگی عامل سومی هم به نام موقعیت یا وضعیت مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، شخصیت یک انسان بالغ به‌وسیله دو عامل ارث و محیط تشکیل و با موقعیت‌های مختلف تعدیل می‌شود. شغل و شخصیت
تاثیر وراثت Heredity در شخصیت
مقصود از وراثت عواملی است که به هنگام تشکیل جنین وجود دارند. شکل فیزیکی انسان، جذابیت صورت، جنسیت، خلق و خوی، ترکیب ماهیچه‌ها، میزان انرژی و سلامت جسمی از جمله خصوصیاتی است.که معمولاً بخش یا تمامی آنها تحت تأثیر وجود پدر و مادر بوده و براساس آن شکل می‌گیرند و شخصیت فرد عبارت است از ساختار مولکولی ژنها که در کروموزم قرار دارند. (رابینز،ترجمه:پارساییان و اعرابی/1385ص137).
تاثیر محیط Environment در شخصیت
محیط یک مفهوم عمومی است که به همه اوضاع، نیروها و احوالی که از راه محرکهایی در فرد اثر میکنند، گفته می‌شود. به طور کلی عوامل و نیروهای خارج از فرد، که می‌توانند در رفتار او مؤثر واقع شوند. علاوه بر محیط طبیعی، محیط تربیتی شخص هم در شکل‌گیری شخصیت فرد بسیار موثر است.شغل و شخصیت
معمولاً افراد بسیاری از ارزش‌ها و چارچوب‌های مدل ذهنی خود را از کسانی می‌گیرند که در محیط‌های مختلف خانواده، مدرسه، آموزشگاه و کوچه و محله به طور متناوب با آنان در ارتباط هستند. به عبارت دیگر فرهنگ محیطی که افراد در آن رشد میکنند در شخصیت آنها تاثیر بسزایی دارد. شغل و شخصیت
تاثیر موقعیت در شخصیت
با وجود اینکه شخصیت تحت تاثیر دو عامل فوق شکل میگیرد، اما در موقعیت‌های مختلف دستخوش نوسان و گاهاً تغییر میگردد. این موقعیت‌ها ممکن است در اثر از دست دادن نزدیکان یا در معرض حوادث اجتماعی و طبیعی ناخوشایند بوجود آیند. و آنقدر در شخص تاثیرگذار باشند که شخصیت فرد را تحت تاثیر قراردهند. شغل و شخصیت
ادامه این مطلب در مقاله تعریف و مفهوم تفاوت شغل با شخصیت بیان شده است!
آخرین مطالب
