مقدمه وظایف ارزیاب
ارزیابان از مهمترین ارکان کانون‌ارزیابی هستند. براساس تحقیقات، اعتبار و روایی کانون‌های ارزیابی به ارزیابان بستگی دارد. لیونز Leavens در تحقیقات خود نشان داد که یکی از عناصر اصلی اعتبارسازی کانون‌های ارزیابی ارزیابان است. به بیان دیگر ارزیابی معتبر شایستگی‌ها در ارزیابی شوندگان به عملکرد ارزیابان ارتباط مستقیم دارد.
ارزیاب کیست؟
ارزیاب فردی است که رفتار ارزیابی‌شوندگان را در جریان ابزارها و تمرین‌های ارزیابی، مشاهده و ثبت نموده و سپس مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد. یک ارزیاب کلیه رفتارهایی را که مشاهده نموده لحظه به لحظه ثبت می‌کند تا به عنوان معیارهای ارزیابی فرد ارزیابی‌شونده مورد استفاده قرار‌دهد. منظور از رفتار هر چیزی است که ارزیابی‌شوندگان می‌گویند و انجام می‌دهند. با این وصف ارزیاب فردی خبره است که شایستگی‌های ارزیابی شوندگان را بر اساس عملکرد و رفتاری که در موقعیت‌های شبیه‌سازی شده بروز می‌دهد با مدل شایستگی مقایسه و ارزیابی می‌کند. برای انجام وظایف یاد شده ارزیابان باید از دانش و مهارت‌های لازم که عمدتاً تحلیلی و قضاوتی است برخوردار باشند.
وظایف ارزیاب چیست؟
بطور‌کلی ارزیاب وظیفه مهم و کلیدی ارزیابی شایستگی‌های افراد را به عهده دارد. این وظایف طی یک فرآیند پنج مرحله‌ای پیچیده اتفاق می‌افتد.
گام‌اول: مشاهده رفتار
سنگ‌بنای ارزیابی و نخستین وظیفه ارزیاب، مشاهده رفتار است. ارزیاب مسئولیت دارد رفتارهای مشاهده شده را به درستی مشاهده نموده تا قادر باشد به ارزیابی آنها به دور از هر گونه خطا اقدام نماید. هر آنچه را که ارزیابی‌شونده در قالب بیان و انجام یک اقدام از خود بروز می‌دهد، رفتار است. برای انجام موفقیت آمیز وظایف در این مرحله، ارزیاب باید از ظرفیت‌های دیداری و شنیداری خود برای مشاهده هم زمان کلیات و جزئیات رفتار حداکثر بهره را ببرد. همچنین فردی بی‌طرف، صبور و بردبار، دقیق، واقع‌گرا، متمرکز، خود مراقب و خود کنترل باشد.
گام‌دوم: ثبت رفتارهای مشاهده‌شده
این مرحله طبیعتاً با مرحله اول ممکن است هم زمان صورت پذیرد. به بیان دیگر ارزیاب هم رفتارهای ارزیابی‌شونده را مشاهده کرده و هم مشاهدات خود را در فرم مخصوص ثبت می‌نماید. ارزیابان با تجربه و آگاه به وظایف خود تنها رفتارهایی را که ارزیابی شونده بروز داده است مشاهده و ثبت نموده و از یادداشت کردن غیر از آن (پیش‌داوری، استنتاج، تصّور و قضاوت و…) اجتناب می‌ورزند. همانند مرحله قبل برای انجام موفقیت‌آمیز وظایف در این مرحله، ارزیاب بایستی فردی بی‌طرف، منصف و دارای دقت بالا و تمرکز کافی بوده، بعلاوه از دانش کافی در حوزه مدل شایستگی و نشانه‌های رفتاری ونیز مهارت‌کافی در خلاصه‌نویسی، مرتب‌نویسی، تندنویسی و اصول نگارش برخوردار باشد.
نکاتی در مورد مشاهده و ثبت رفتارها
در هنگام مشاهده، ارزیاب باید تنها متمرکز برروی رفتار ارزیابی‌شوندگان باشد. ارزیاب باید دقیق گوش کند، دقیق ببیند، دقیق شنیده‌ها و مشاهدات خود را در فرم مشاهدات ثبت کند.
در مرحله مشاهده رفتار، ارزیابی صورت نمی‌گیرد، از این رو از پیش داوری و قضاوت پرهیز کند. در این مرحله صرفاً ثبت مشاهدات انجام می‌شود نه امتیازدهی.
برای مدیریت زمان، عقب نماندن از مشاهده و ثبت رفتارهای متوالی ارزیابی‌شوندگان ارزیاب می‌تواند از خلاصه‌نویسی و نوشتن رفتار در قالب اختصارات و کلیدواژه‌ها استفاده نماید. وظایف ارزیاب
اگر دراین مرحله به هر دلیلی فرصت ثبت مشاهدات حاصل نشود، ارزیاب باید بلافاصله پس از پایان مرحله مشاهده، مشاهدات خود را در فرم ثبت مشاهده یادداشت نماید. وظایف ارزیاب
گام‌سوم: طبقه‌بندی رفتارهای مشاهده‌شده
بلافاصله بعد از اجرای هریک از ابزارها و تمرین‌های ارزیابی، نوبت به طبقه‌بندی رفتارهای مشاهده و ثبت شده و تخصیص آن به شایستگی‌ها می‌رسد. برای این کار ارزیابان بایستی یادداشت‌های فرم ثبت مشاهدات خود را بررسی و به طبقه‌بندی آن اقدام نمایند. این امر بایستی بدون فاصله زمانی رخ دهد تا ارزیاب مواردی را فراموش نکند. برای طبقه‌بندی رفتارهای مشاهده شده، ارزیاب باید رفتارهای ثبت شده را به شایستگی‌های ذی‌ربط تخصیص دهد. طبیعتاً راهنمای اصلی این تخصیص مصادیق رفتاری است. مخاطره مهم در طبقه‌بندی رفتار، این است که ارزیاب به دام قضاوت، تعبیر شخصی و فراموش‌کار بیفتد. در هر صورت برای کسب موفقیت در این مرحله ارزیاب بایستی دانش کافی در زمینه مدل شایستگی و خطاهای ارزیابی داشته و علاوه بر بهره‌برداری بهینه از زمان از تفکر تحلیلی، انتقادی و هنر تصمیم‌گیری برخوردار باشد. وظایف ارزیاب
گام‌چهارم: رتبه‌بندی و امتیازدهی رفتارهای طبقه‌بندی شده
این مرحله به امتیازدهی رفتارهای طبقه‌بندی شده اختصاص دارد. در این مرحله براساس شدت و ضعف رفتارها و تناسب آنها به هریک از شایستگی‌ها، امتیاز مناسب تخصیص داده می‌شود. این امتیاز از یک سو نشانگر سطح توانمندی‌ها یا سطح برخورداری فرد ارزیابی‌شونده از شایستگی مورد نظر و از سوی دیگر بیانگر سطحی از توانمندی است که فرد در قالب رفتار در جریان تمرین‌ها از خود بروز داده است. وظایف ارزیاب
گام‌پنجم: توافق و یکپارچه‌سازی
به عنوان آخرین گام در فرایند ارزیابی، ارزیابان در جلسه‌ای که از آن به عناوین مختلفی مانند جلسه جمع‌بندی، اجماع، توافق، تسهیم نظرات، یکپاراچه‌سازی یا واش‌آپ یاد می‌شود، به بررسی، رتبه‌بندی، تحلیل و ارائه نتیجه ارزیابی خود از ارزیابی‌شوندگان می‌پردازند. این جلسه واجد اهمیت بسیار است، زیرا محصول و خروجی کانون‌ارزیابی بوده و نیز نتایج ارزیابی در این مرحله مشخص و تعیین می‌شود.
ویژه‌گی‌های شخصیتی یک ارزیاب حرفه‌ای
ویژه‌گی‌های شخصیتی از جمله عوامل موثر در عملکرد ارزیابان به حساب می‌آید. شخصیت، الگوی فکری، رفتاری و احساسی ارزیابان عملکرد آنان را شکل می‌دهد. ارزیابانی که به لحاظ ویژه‌گی‌های شخصیتی تکامل یافته باشند، ضمن اینکه الگوی مناسبی برای سایر ارزیابان هستند، عملکرد آنان از روایی و اعتبار بالاتری برخوردار خواهد بود. ارزیابی‌شوندگان در اتباط با این گروه از ارزیابان با آرامش بهتری رفتار خود را بروز می‌دهند. وظایف ارزیاب
برخی از ویژه‌گی شخصیتی موثر در رفتار و عملکرد ارزیابان:
- واقع‌نگری و جامع‌نگری
- آمادگی و تسلط برخود
- اعتماد به نفس
- اعتقاد به کار تیمی
- رازداری، امانت‌داری و اعتقاد به حفظ آبروی دیگران
- وقت‌شناسی و مدیریت زمان
- محترم شمردن فرهنگ و آداب اجتماعی ارزیابی‌شوندگان
- برقراری ارتباط رسمی با ارزیابی‌شوندگان و سایر ارزیابان
- هماهنگ بودن با ارزیاب ارشد
- رعایت منزلت حرفه‌ای یک ارزیاب
- قدرت تطبیق با شرایط کانون ارزیابی
- انعطاف‌پذیری مشروط
- رعایت حریم ارزیابی‌شوندگان
- اجتناب از اجتهاد و بدعت در فرآیند ارزیابی
- دوری از رفتارهای ناهنجار
- مشارکت فعال و داوطلبانه
- رعایت بی‌طرفی و قضاوت منصفانه
وظایف ارزیاب
وظایف ارزیاب
آخرین مطالب
